Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Kim była Cywia Lubetkin – żydowska działaczka podziemia, która przeżyła powstanie w getcie warszawskim?

OPRAC.:
Anna Bartosiewicz
Anna Bartosiewicz
Na zdjęciu: 
Warszawa, most nad ul. Chłodną łączący dwie części getta, w tle widoczny tramwaj nr 16, luty 1942 / Cywia Lubetkin, członkini dowództwa Powstania w Getcie Warszawskim, członkini Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB)
Na zdjęciu: Warszawa, most nad ul. Chłodną łączący dwie części getta, w tle widoczny tramwaj nr 16, luty 1942 / Cywia Lubetkin, członkini dowództwa Powstania w Getcie Warszawskim, członkini Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB) Narodowe Archiwum Cyfrowe / domena publiczna, autor nieznany
Pamięć o Cywii Lubetkin, żydowskiej bojowniczce, która walczyła w dwóch powstaniach – w getcie warszawskim i podczas powstania warszawskiego, jest pielęgnowana przez jej rodzinę od pokoleń. Współzałożycielka Bloku Antyfaszystowskiego oraz Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB) dała się poznać jako odważna kobieta i odnowicielka ruchu syjonistycznego po II wojnie światowej.

Spis treści

Wczesny aktywizm Cywii Lubetkin

Cywia Lubetkin (pseudonim „Celina”) była: działaczką syjonistyczną, członkinią i współzałożycielką Żydowskiej Organizacji Bojowej (najbardziej znanej formacji żydowskiego ruchu oporu podczas II wojny światowej), a także uczestniczką powstania w getcie warszawskim i powstania warszawskiego. Przyszła na świat 9 listopada 1914 r. w Byteniu (na terenie dzisiejszej Białorusi), zmarła 11 lipca 1978 r. w Lochamej ha-Getaot w Izrealu.

Pochodząca z religijnej rodziny Cywia pobierała edukację w polskiej szkole powszechnej. Ponadto od początku lat 30. udzielała się w syjonistycznej organizacji młodzieżowej Dror oraz w zarządzie He-Chaluc ha-Lochem, lewicowej Organizacji Bojowej Młodzieży Chalucowej.

W 1938 r. Lubetkin przeprowadziła się do Warszawy. W 1939 r. była delegatką Droru na 21. Kongresie Syjonistycznym w Genewie. Początek II wojny światowej spędziła w Kowlu i Lwowie pod okupacją sowiecką, a w 1940 r. powróciła do stolicy Polski.

Romantyczny ślub w getcie warszawskim

Cywia Lubetkin wyszła za mąż w getcie warszawskim, gdzie udzielała się jako działaczka podziemia. Pobrała się z Icchakiem Cukiermanem „Antkiem”. Przed wybuchem powstania Icchak był łącznikiem pomiędzy ŻOB a Armią Krajową po tzw. stronie aryjskiej (poza gettem warszawskim).

Działalność Lubetkin w żydowskim podziemiu

Obok Józefa Lewartowskiego, Mordechaja Anielewicza, Josefa Kapłana, Szachno Sagana, Józefa Saka i swojego męża, Icchaka Cukiermana, działaczka współtworzyła żydowski ruch oporu w getcie warszawskim oraz Blok Antyfaszystowski – pro-komunistyczną i antyfaszystowską organizację, założoną w marcu 1942 roku. (Blok Antyfaszystowski stanowił efekt porozumienia lewicowych syjonistów i komunistów.)

Lubetkin przyczyniła się także do powstania Żydowskiej Organizacji Bojowej, gdzie dodatkowo należała do grona dowódców. PIęć grup ŻOB wywodziło się z Droru, a członkowie ŻOB uczestniczyli w powstaniu w getcie warszawskim. Ponadto Lubetkin była członkinią Żydowskiego Komitetu Narodowego i Komisji Koordynacyjnej.

Działaczka brała udział w tzw. samoobronie styczniowej i walczyła w powstaniu w getcie warszawskim (1943 rok). Kilka ostatnich dni walk powstańców spędziła w bunkrze przy ul. Miłej 18. Wraz z grupą bojowników (m.in. z Markiem Edelmanem) przedostała się kanałami na ul. Prostą, dzięki czemu uciekła z getta.

Wkład Lubetkin w powstanie warszawskie

W sierpniu 1944 r. Lubetkin uczestniczyła w walkach w powstaniu warszawskim z ramienia Armii Ludowej. Jednocześnie w dalszym ciągu należała do Żydowskiej Organizacji Bojowej. Po kapitulacji powstania warszawskiego ukryła się wraz grupką powstańców w bunkrze przy ul. Promyka 43 na warszawskim Żoliborzu. 15 listopada 1944 r. bojownikom udało się opuścić zburzoną Warszawę dzięki pomocy zorganizowanej przez przyjaciół z AK i personel szpitala Polskiego Czerwonego Krzyża z Boernerowa (obecnie teren warszawskiego Bemowa). Był to ostatni moment na ucieczkę, ponieważ w bunkrze zaczynało brakować wody i żywności.

Powojenna aktywność Lubetkin

Po wyzwoleniu Warszawy Cywia Lubetkin brała udział w odbudowie ruchu syjonistycznego. Wraz z mężem należała do Prezydium Centralnego Komitetu Żydów w Polsce. Udzielała się także w organizacji syjonistycznej Bricha, która nadzorowała emigrację Żydów z Polski do Izraela.

W 1946 r. działaczka wyjechała wraz z mężem do Palestyny i włączyła się w tzw. ruch kibucowy, w ramach którego powstawały kibuce – spółdzielcze gospodarstwa rolne w Izraelu, w których ziemia i środki produkcji były własnością wspólną. W 1949 r. para założyła kibuc Lochamej ha-Getaot (po hebrajsku Kibuc Bojowników Gett) oraz współtworzyła Muzeum Bojowników Gett im. Icchaka Kacenelsona.

W 1961 r. Lubetkin zeznawała w procesie przeciwko Adolfowi Eichmannowi, niemiecko-austriackiemu funkcjonariuszowi nazistowskiemu i zbrodniarzowi wojennemu, który ostatecznie został skazany za ludobójstwo. W 1999 r. w Warszawie ukazała się przetłumaczona z języka hebrajskiego na polski książka bojowniczki pt. „Zagłada i powstanie”. Ciekawostkę stanowi fakt, że wnuczka Lubetkin, Roni Zuckerman, została pierwszą kobietą, a zarazem pilotką bojową w izraelskich siłach powietrznych.

Źródło: sztetl.org.pl, 1944.pl

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Co włożyć, a czego unikać w koszyku wielkanocnym?

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: Kim była Cywia Lubetkin – żydowska działaczka podziemia, która przeżyła powstanie w getcie warszawskim? - Strona Kobiet

Wróć na naszemiasto.pl Nasze Miasto